Serbest Dolaşıma Giriş Rejimi: İthalatın Kapısı ve Gümrük Gözetiminin Sonu

Uluslararası ticaretin karmaşık dünyasında, bir eşyanın bir ülkenin pazarına nihai olarak sunulabilmesi için belirli prosedürlerden geçmesi gerekir. Türkiye Gümrük Bölgesine gelen eşyanın, ülkenin yerel ürünleri ile aynı statüye kavuşmasını sağlayan en temel gümrük rejimi ise Serbest Dolaşıma Giriş Rejimi'dir.

Serbest Dolaşıma Giriş Rejimi Nedir?

Serbest Dolaşıma Giriş Rejimi, 4458 Sayılı Gümrük Kanunu’nda tanımlanan, Türkiye Gümrük Bölgesine giren serbest dolaşımda bulunmayan bir eşyanın, ülke ekonomisine kazandırılması sürecini ifade eder. Bu rejim, eşyanın "serbest dolaşımda bulunan eşya" statüsünü kazanması için gerekli üç temel şartın yerine getirilmesini zorunlu kılar:

1. Ticaret Politikası Önlemlerinin Uygulanması: Gözetim, kota gibi yürürlükteki ticaret politikası önlemlerinin eşyaya uygulanması.

2. Öngörülen Diğer İşlemlerin Tamamlanması: İthalat için gerekli olan tüm izin, belge, standartlara uygunluk ve teknik düzenlemelere ilişkin işlemlerin (TSE, ithalat izinleri vb.) tamamlanması.

3. Kanunen Ödenmesi Gereken Vergilerin Tahsil Edilmesi: Gümrük vergisi, KDV, ÖTV ve varsa diğer mali yükümlülüklerin ödenmesi.

Bu şartlar tamamlandığında, eşya üzerindeki gümrük gözetimi sona erer (nihai kullanım gibi özel durumlar hariç) ve eşya, ülke içinde serbestçe alınıp satılabilir, tüketilebilir veya başka bir işleme tabi tutulabilir hale gelir.

Diğer Gümrük Rejimlerinden Farkı

Türkiye'ye eşya girişi sağlayan transit, antrepo, geçici ithalat veya dahilde işleme gibi diğer gümrük rejimleri de mevcuttur. Ancak, bu rejimler altındaki eşya, gümrük gözetimi altında kalır ve kısıtlı bir kullanıma tabidir.

Rejim Adı	Temel Amaç	Gümrük Gözetimi
Serbest Dolaşıma Giriş	Eşyanın piyasaya sunulması, tüketilmesi.	Sona Erer (Nihai kullanım hariç)
Antrepo Rejimi	Eşyanın depolanması, gümrük işlemlerinin ertelenmesi.	Devam Eder
Geçici İthalat Rejimi	Eşyanın belirli bir amaçla kullanılıp, aynen veya işlenerek ihraç edilmesi.	Devam Eder

Serbest Dolaşıma Giriş Rejimi, eşyanın ülkenin ticaret hayatına tam anlamıyla entegre olmasını sağlayan kati ithalat yoludur.

Serbest Dolaşıma Giriş Süreci (Özet)

Eşyanın serbest dolaşıma girmesi süreci, ithalatçı firma veya gümrük müşaviri tarafından titizlikle yürütülmelidir:

1. Beyanname Tescili: Eşya gümrük bölgesine geldikten sonra (deniz yolu için özet beyan tarihinden itibaren 45 gün, diğer yollar için 20 gün içinde) bir Gümrük Beyannamesi (GB) düzenlenir ve tescil edilir.

2. Belgelerin İbrazı: Fatura, taşıma belgesi (konşimento, CMR vb.), menşe şahadetnamesi, kıymet bildirim formu ve ithalat rejimince aranan diğer belgeler (izinler, teknik raporlar) beyannameye eklenir.

3. Vergi Tahakkuku ve Ödemesi: Gümrük İdaresi tarafından vergiler hesaplanır ve ödemenin yapılması istenir. Doğru Tarife (GTİP) tespiti, vergi oranları ve ticaret politikası önlemleri açısından kritik öneme sahiptir.

4. Kontrol ve Muayene: Gümrük idaresi, beyannameyi ve eşyayı risk analizi çerçevesinde kontrol eder.

5. Serbest Bırakma: Tüm yükümlülükler yerine getirildiğinde ve kontroller tamamlandığında, eşyanın serbest dolaşıma girişine onay verilir (serbest bırakma).

Dikkat: Beyannamede yapılacak yanlış veya eksik beyanlar, ek maliyetlere, gecikmelere ve hatta gümrük cezalarına yol açabilir. Bu nedenle, gümrük müşavirliği hizmeti almak, sürecin hukuka uygun ve hızlı ilerlemesi için hayati önem taşır.

Sonuç

Serbest Dolaşıma Giriş Rejimi, yabancı menşeli bir eşyanın Türk pazarında yerli eşya statüsü kazanmasını sağlayan yasal çerçevedir. Bu rejimin doğru uygulanması, yalnızca ithalatçıların maliyetlerini ve operasyonel hızını etkilemekle kalmaz, aynı zamanda Türkiye'nin dış ticaret politikalarının ve ekonomik ilişkilerinin de temelini oluşturur. Lires olarak, bu süreçlerde tam uyumluluğu ve verimliliği sağlamak için profesyonel danışmanlık hizmetlerinin önemini bir kez daha vurgulamaktayız.

❓ Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Serbest Dolaşıma Giriş Rejimi ile ilgili ithalatçıların ve ticaret profesyonellerinin en çok merak ettiği sorular ve cevapları aşağıdadır:

1. Serbest Dolaşıma Giriş Rejimi ile İthalat Rejimi arasındaki fark nedir?

Cevap: Serbest Dolaşıma Giriş Rejimi, 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nda tanımlanan bir gümrük rejimidir ve eşyanın gümrük yükümlülüklerini tamamlayarak serbest dolaşım statüsü kazanmasını sağlar. İthalat Rejimi ise, Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenen, ülkeye hangi eşyaların, hangi şartlarla (izinler, standartlar, kısıtlamalar) ithal edilebileceğini düzenleyen genel bir mevzuat çerçevesidir. Serbest dolaşıma giriş, İthalat Rejimi Kararı'nda belirtilen tüm şartlar yerine getirildiğinde gerçekleşir.

2. Serbest Dolaşıma Giriş yapıldıktan sonra eşya üzerindeki gümrük gözetimi tamamen kalkar mı?

Cevap: Genel kural olarak, kanunen ödenmesi gereken tüm vergiler ödendiğinde ve ticaret politikası önlemleri uygulandığında gümrük gözetimi sona erer. Ancak, Nihai Kullanım hükümlerine tabi eşyada (belirli sektörlerdeki indirimli vergi oranından yararlanan eşya) gümrük gözetimi, eşyanın öngörülen amaçla kullanıldığını teyit etmek amacıyla belirli bir süre daha devam eder.

3. Gümrük vergilerinin ödenmemesi durumunda ne olur?

Cevap: Serbest Dolaşıma Giriş Rejimi'nin temel şartı, kanunen ödenmesi gereken tüm vergilerin (Gümrük Vergisi, KDV, ÖTV, Ek Mali Yükümlülükler vb.) ödenmesidir. Bu vergilerin süresinde ödenmemesi veya eksik ödenmesi durumunda, eşyanın serbest bırakılması durdurulur ve ilgili vergi, ceza ve gecikme zammı tahsil edilir. Bu durum, ithalat işlemlerinde ciddi gecikmelere ve ek maliyetlere neden olur.

4. Beyan edilen eşyanın menşe ülkesi (Country of Origin) neden önemlidir?

Cevap: Eşyanın menşe ülkesi;

• Vergi Oranlarını: Türkiye'nin o ülke ile olan tercihli veya tercihli olmayan ticaret anlaşmalarına bağlı olarak uygulanacak gümrük vergisi oranını (Gümrük Tarife Cetveli) doğrudan belirler.

• Ticaret Politikası Önlemlerini: O ülkeye yönelik uygulanan gözetim, kota, antidamping vergisi gibi ticaret politikası önlemlerinin uygulanıp uygulanmayacağını gösterir.

• Belge Zorunluluğunu: Menşe Şahadetnamesi, EUR.1/ATR gibi belgelerin gerekip gerekmediğini belirler.

Yanlış veya sahte menşe beyanı, cezai yaptırımlara tabidir.

5. Serbest Dolaşıma Giriş Rejimi'nde Gümrük Müşaviri kullanmak zorunlu mudur?

Cevap: Dolaylı Temsil yoluyla gümrük işlemlerini yürütecek olan Gümrük Müşaviri kullanmak, mevzuata göre bir zorunluluk değildir. Ancak, gümrük mevzuatının karmaşıklığı, ticaret politikası önlemlerinin sürekli değişimi ve beyan hatalarının yüksek maliyetli cezaları göz önüne alındığında, işlemlerin bir Gümrük Müşaviri aracılığıyla yürütülmesi, risk yönetimi ve operasyonel verimlilik açısından sektörde neredeyse standart bir uygulama haline gelmiştir.